Μια έκθεση με έργα φοιτητών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Ηταν οι σκλάβοι, οι πιο φτωχοί από τους φτωχούς, οι κάτοικοι της Αϊτής, αυτοί που όχι μόνο κέρδισαν πρώτοι, με σκληρό αγώνα, την ανεξαρτησία τους ενάντια στην αποικιοκρατία, συγκροτώντας την πρώτη δημοκρατία εγχρώμων στον Νέο Κόσμο ήδη από το 1804, αλλά επίσης και οι πρώτοι που αναγνώρισαν τον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία.
Αψευδής μάρτυρας, η αλληλογραφία στην οποία ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Αϊτής, Ζαν Πιερ Μπουαγιέ, τον Ιανουάριο του 1822, σε επιστολή του προς τον Κοραή, χαρακτηρίζει την Ελληνική Επανάσταση «μία τόσον ωραία και τόσον νόμιμον υπόθεσιν».
Η αλληλεγγύη από τη μακρινή φτωχή χώρα της Καραϊβικής, που ακόμη πολεμούσε τους Γάλλους αποικιοκράτες, θρυλείται ότι ήταν και έμπρακτη, περιλαμβάνοντας την αποστολή ενός καραβιού με 100 Αϊτινούς εθελοντές και 45 τόνους καφέ, που η πώλησή του θα επέτρεπε την αγορά πολεμοφοδίων. Ομως, το πλοίο ναυάγησε λίγο πριν φτάσει στον προορισμό του, στο Αιγαίο.
Ορέστης Χατζηκωστής
Αυτή η μικροϊστορία των πρώτων ελεύθερων σκλάβων που προσέτρεξαν να συνδράμουν την ελληνική εξέγερση και έχει λάβει τις διαστάσεις μύθου, αποτέλεσε την έμπνευση για τα έργα των φοιτητών από το τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το τμήμα Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών (ΤΠΨΤ) της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Διδάσκοντες και διδασκόμενοι εργάστηκαν δημιουργικά στις δυσχερείς συνθήκες τις πανδημίας, της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της έλλειψης επικοινωνίας, παραδίδοντας, μέσα από μια ποικιλία εικαστικών μέσων, πρωτότυπα έργα, ψηφιακές συνθέσεις, τυπώματα, κινούμενα σχέδια, βίντεο περφόρμανς και εγκαταστάσεις, κάνοντας ορατή την αϊτινή συμπαράσταση στην Ελλάδα διακόσια χρόνια αργότερα, επιθυμώντας να ανταποδώσουν την οφειλή.
Τα δημιουργήματά τους συνθέτουν την έκθεση «Αϊτή – Ελλάδα 1821 – 2021 Ταξίδι προς την Ελευθερία / Respect» που φιλοξενείται στο νησί που επίσης διαδραμάτισε ιστορικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, τις Σπέτσες, και συγκεκριμένα στις αφιερωματικές εκδηλώσεις του Εκκλησιαστικού Μουσείου Σπετσών για τη δισεκατονταετηρίδα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Κάπως έτσι, μεταξύ ιστορικής πραγματικότητας και μυθοπλασίας, με μέσο τις σύγχρονες μορφές της καλλιτεχνικής έκφρασης, οι φοιτητές επεξεργάστηκαν στιγμιότυπα από το αφήγημα της πολιτικής φιλίας μεταξύ των δύο χωρών στα χρόνια του αγώνα της ανεξαρτησίας, αναδεικνύοντας «τις ιδέες της οικουμενικότητας και της διαχρονικότητας κάθε δίκαιου αγώνα για ελευθερία, τον οποίο αυτή η φιλία άφησε ως κληροδότημα, ιδιαίτερα επίκαιρο και στο σύγχρονο περιβάλλον», σημειώνει η ιστορική υπεύθυνη της έκθεσης Μαρίνα Μαροπούλου, επιστημονική συνεργάτις Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ.
Γεωργία Ψαθά
Για το ταξίδι μιας ιδέας, μια ιστορία που έχει αντέξει στον χρόνο, «που πάει να πει ότι το ταξίδι πολύ το επιθυμούσαν, Αϊτινοί και Ελληνες μαζί», κάνει λόγο η επιμελήτρια της έκθεσης, εικαστικός Λήδα Παπακωνσταντίνου. Μια ιστορία που ξετυλίγεται σε comic strip, κινούμενα σχέδια και performance φτιαγμένη από φοιτητές. «Είναι και αυτός ένας τρόπος να τιμήσουμε τους ταξιδιώτες της ιδέας», αναφέρει στον κατάλογο της έκθεσης.
Αυτό το «ψηφιακό ταξίδι προς την ελευθερία, στα χρόνια της πανδημίας» εξηγεί η εικαστικός Φλωρεντία Οικονομίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στην Πολυτεχνική Σχολή Πανεπιστημίου Αιγαίου: «Το δικό μας ταξίδι προς την Αϊτή ξεκίνησε με τη διερεύνηση της ιστορίας της, που για τον δυτικό κόσμο αρχίζει το 1493, όταν ο Κολόμβος ανακαλύπτει το νησί και έρχονται οι πρώτοι Ισπανοί έποικοι. Ακολουθεί η γενοκτονία του ντόπιου πληθυσμού και η μαζική μεταφορά σκλάβων από την Αφρική.
Με την εγκατάσταση Γάλλων πειρατών στο νησί τον 17ο αιώνα, το δυτικό τμήμα του νησιού θα παραχωρηθεί από τους Ισπανούς στους Γάλλους. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, οι Μαύροι ξεκίνησαν να διεκδικούν κι αυτοί τα δικαιώματά τους.
Το 1822, ο ηγέτης τους, Ζαν Πιερ Μπουαγιέ, σε αλληλογραφία του με τον Αδαμάντιο Κοραή, αναγνωρίζει το δίκαιο της ελληνικής απελευθερωτικής επανάστασης και την Ελλάδα ως έθνος. Μετά τον Σεπτέμβριο του 1915 και τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ, σειρά δικτατοριών διακυβέρνησε το νησί και σήμερα στην Αϊτή οι κάτοικοί της συνεχίζουν να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους.
Η ιστορική έρευνα προσέφερε για αξιοποίηση πλούσιο αρχειακό υλικό, όπως για παράδειγμα την επιστολή του προέδρου Μπουαγιέ, γραμμένη σε παλιά γραφομηχανή, μια σειρά ζωγραφικών και χαρακτικών έργων του 19ου αιώνα, που απεικονίζουν τις εξεγέρσεις και τις μεθόδους βασανισμού των σκλάβων, πορτρέτα, γραμματόσημα, στάμπες, βουλοκέρια, απεικονίσεις ιστιοφόρων εκείνης της ιστορικής περιόδου, χάρτες ναυσιπλοΐας, την τυπωμένη επικήρυξη ενός πειρατή, κ.ά.».
Παράλληλα με την ιστορική έρευνα, αναπτύχθηκε και η ενασχόληση με την εκφραστική διαδικασία, τον τρόπο που αντιμετωπίζουν ή αντιμετώπισαν αντίστοιχα θέματα καλλιτέχνες και σχεδιαστές, τη μελέτη μορφών έκφρασης σε διάφορα είδη τέχνης από τη σύγχρονη μέχρι την αγιογραφία.
«Σε αντίθεση με την ιστορική προσέγγιση, η οποία δίνει έμφαση στη ρεαλιστική περιγραφή του παρελθόντος, η συγκεκριμένη εικαστική προσέγγιση χρησιμοποίησε τη φαντασία για την ερμηνεία γεγονότων από το παρελθόν», παρατηρεί για τους δημιουργικούς δρόμους που ακολούθησε η προετοιμασία της έκθεσης στην οποία «υλοποιείται το όραμα της αϊτινής συμπαράστασης στην Ελλάδα, αφού το καράβι θα καταφέρει να ολοκληρώσει το ταξίδι του και να φτάσει αισίως στον προορισμό του, στις Σπέτσες, το Ναύπλιο, τη Σύρο… Και, σε πείσμα των καιρών της απομόνωσης, μέσα από τις εργασίες των φοιτητών, θα φέρει μαζί του και το δροσερό αεράκι της ελευθερίας».
⚫ INFO: Εκθεση «Αϊτή – Ελλάδα 1821-2021 Ταξίδι προς την Ελευθερία / Respect», με έργα φοιτητών από το τμήμα Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών (ΤΠΨΤ) της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και το τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων & Συστημάτων της Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Νικολάου Σπετσών. Διάρκεια έως 18 Σεπτεμβρίου. Πληροφορίες: 22980 72423 – 6943109537, https://respect2021.syros.aegean.gr / agnikspe@gmail.com Ψηφιακή περιήγηση στην έκθεση και τον κατάλογο: https://respect2021.syros.aegean.gr/ena-psifiako-taxidi-pros-thn-eleutheria/
⚫ H έκθεση έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Ακολουθήστε το 
